Epilepsi Cerrahisi Nedir ve Ne Zaman Uygulanır?

Cerrahi tedaviye karar vermeden önce hastanın nöbetlerinin tıbbi tedaviye dirençli olduğunun gösterilmesi gerekir. Bu nedenle hastaların en az 2 yıl ilaç kullanması gereklidir. En az 2-3 uygun antiepileptik ilaçın tek tek ve beraber yeterli dozda ve sürede kullanılması sağlanmalıdır. Bu ilaçların nöbetleri kontrol edinceye kadar veya kabul edilemeyen doza bağlı yan etkiler gelişinceye kadar tedrici olarak artırılması gerekir. Nöbetlerinin nedeninin beyinde tümör, damarsal anormallik gibi yapısal bozukluğa bağlı olduğu hastalarda, cerrahi tedaviye daha erken karar verilebilir. Gerek ilaca direnç gerekse cerrahi başarı bu durumlarda yüksektir. Nöbetler ne kadar uzun süredir kontrol edilemiyorsa, cerrahiden sonra da nöbet kontrolünün başarısı o kadar düşük ve psikososyal sorunların ortaya çıkma olasılığı o kadar yüksek olacaktır.

Epilepsi Cerrahisi Türleri ve Süreçleri

Başlıca iki tipte epilepsi cerrahisi yöntemi vardır. İlki ve tercih edileni epileptik odağın kendisinin kaldırılmasıdır (rezektiv cerrahi). Diğeri ise nöbet yayılım yollarının kesilmesi yoluyla nöbetlerin yayılmasını, sıklık ve şiddetini azaltmaya yönelik olan cerrahi yöntemidir (fonksiyonel cerrahi, palyatif cerrahi).

Nöbetlerin tamamen ortadan kaldırılmasına yönelik olan rezektiv cerrahi yöntemleri, parsiyel başlangıçlı nöbetleri olan yani nöbetleri belirli bir odaktan başlayan hastalara uygulanır. Yukarda bahsedildiği gibi bu hastalar yeterli sayı, doz ve sürede ilaç kullandıktan sonra dirençli olduğu ispatlanan, yaşam kalitesi düşük hastalardır. Epileptik odak beynin tek tarafında ve nispeten zararsız yerinde ise yani ameliyattan sonra hareket kabiliyeti, bellek, konuşma, görme gibi önemli bilişsel fonksiyonları bozulmayacaksa çok gecikmeden cerrahi yöntem belirlenmelidir. Bu karar ancak cerrahi öncesi incelemeler sonrası verilebilir. Cerrahi öncesinde nöroloji uzmanı, beyin cerrahisi uzmanı, radyoloji ve nöropsikoloji, psikiyatri uzmanlarından kurulu bir ekip tarafından uygulanan testler sonucu hastanın bu tip cerrahiye uygun olup olmadığına karar verilir.

Rezektiv cerrahinin başarısı hasta seçimine, epilepsi tipine, epilepsi odağının yerine ve cerrahi öncesi yapılan araştırmalara bağlıdır. Hasta operasyondan sonra da 1-2 yıl ilaç kullanır. Artık nöbet gelmiyorsa ilaçlar yavaş yavaş azaltılır ve kesilir.

Palyatif (Fonksiyonel) epilepsi cerrahisi ise rezektiv cerrahi uygulanamayan hastalarda nöbet yayılım yollarının kesilmesi, böylece epileptik odağı geri kalan beyin kısımlarından izole ederek nöbet yayılımını önlemek için yapılır. Tedaviye dirençli sekonder jeneralize nöbetlerde, atonik nöbet denilen ani düşme ataklarıyla seyreden nöbetler için uygulanır.

Vagal sinir uyarımı (VNS- Vagal Sinir Stimülatörü)

Son yıllarda geliştirilen ve halk arasında “pil” tedavisi olarak bilinen “Vagal sinir uyarımı (VNS- Vagal Sinir Stimülatörü)” da fonksiyonel bir cerrahi yöntemidir. Boynun sol tarafında vagus denilen bir sinir yoluyla beyine elektrik akımı gönderilmesi yöntemiyle çalışır. Küçük bir operasyonla elektrod vagus sinirine bağlanır ve pil sol göğsün cilt altına açılan bir cebe yerleştirilir. Pil otomatik çalışır, yapılan programa göre çok kısa aralıklarla beyine çok küçük elektrik akımları yollar. Uygulanması kolay bir yöntem olup, diğer fonksiyonel cerrahilerde olduğu gibi nöbet kontrolunu sağlamak amacı ile kullanılır

Epilepsiye yönelik Derin Beyin Stimülasyonu (DBS-Beyin Pili) beyinde nöbetlerin üretilmesinde ve yayılmasında rolü olan ağın bir parçası olan talamusun anterior çekirdeğini (ANT) hedef alır. ANT’ye bilateral olarak implante edilen lead’ler ağı modüle etmek için kontrollü elektriksel stimülasyon sağlar. (SANTE” (Stimulation of the Anterior Nucleus of the Thalamus in Epilepsy [Epilepside Talamusun Anterior Çekirdeğinin Stimülasyonu]) adlı randomize kontrollü klinik araştırmasında, Epilepsiye yönelik DBS Tedavisinin uzun vadedeki güvenliliği ve etkililiği 7 yıl boyunca uzun süreli takiple belirlenmiştir.)

Epilepsi Nöbeti Geçiren Kişiye Nasıl Yaklaşılır?

Epilepsi nöbeti geçiren bir kişiye panik yapmadan, bilinçli ve sakin bir şekilde yaklaşarak kişinin zarar görmesini önlemek gerekir. Aşağıdaki adımları takip ederek epilepsi nöbeti geçiren birine doğru şekilde yardımcı olabilirsiniz:

  • Kişinin etrafındaki sert veya keskin nesneleri uzaklaştırarak yaralanmasını önleyin.
  • Başına yumuşak bir destek koyarak çarpmasını engelleyin.
  • Nöbet sırasında vücudu kasılabilir; bu hareketleri kontrol etmeye çalışmak zarar verebilir.
  • Ağzına herhangi bir şey koymayın.
  • Yan pozisyona çevirin.
  • Nöbet süresini takip edin. Nöbet 5 dakikadan uzun sürerse acil yardım çağırın.
  • Nöbet sonrası kişiyi sakinleştirin.